Contemporary choral music – Lumen Vocale

Podjęcie kolejnej próby interpretacji motetów Francisa Poulenca, szczególnie po wyjątkowych i doskonałych realizacjach zespołów francuskich, włoskich i skandynawskich, stanowi bezsprzecznie szczególne wyzwanie. Un soir de neige – kantata kameralna na 6-głosowy chór a cappella do tekstów Paula Eluarda – składa się z czterech miniatur chóralnych o wyjątkowej aurze brzmieniowej, w której warstwa muzyczna ściśle powiązana jest z prozodią tekstu poetyckiego. Kompozycja stawia przed zespołem ekstremalne wymagania związane z intonacją, barwą i jakością dźwięku. W interpretacji Lumen Vocale można zauważyć szczególną dbałość o jednorodne przebiegi rytmiczne podkreślające doskonałą współpracę chórzystów. Muzycy zwrócili szczególną uwagę na liryzm utworów Poulenca, niezwykły nastrój skupienia i wyciszenia, który osiągnięty został dzięki wysublimowanemu brzmieniu głosów i ich stopliwości.

Kompozycja Herbert Howellsa A Spotless Rose jest hymnem ku czci Matki Bożej do tekstu pochodzącego z XIV wieku. Linie melodyczne prowadzone w jednorodnym rytmie we wszystkich głosach nawiązują do średniowiecznej techniki fauxbourdon w tonalności wzbogaconej dysonansami o łagodnym, modalnym brzmieniu. Zespół znakomicie wyeksponował psalmodyczną melodykę, wyraźnie artykułując tekst średniowiecznego hymnu. Dzięki doskonałej technice zespołu wokalnego miękkość plastycznej linii melodycznej w nieregularnym metrum podkreśliło nawiązanie do muzyki chorałowej.

Gaudeamus omnes na chór mieszany a cappella to utwór Marka Raczyńskiego. Stylistyka kompozycji wypływa z przeżycia sensu i znaczenia tekstu gregoriańskiego introitu. Lumen Vocale zadbali, by ukształtowanie linii melodycznej podkreśliło odwołanie do średniowiecznej psalmodii, z naprzemiennym eksponowaniem linii melodycznej sopranu oraz głosu męskiego; uwypuklili też szczególny wymiar kompozycji, w której dominuje nastrój modlitewnej kontemplacji, spokoju i swobodnego kreowania plastycznej linii melodycznej.

Na płycie znalazły się dwa utwory amerykańskiego kompozytora Leo Nestora, które odwołują się do tradycji gregoriańskiej muzyki chorałowej poprzez psalmodyczny rysunek linii melodycznej. Tekst Factus est repente de caelo mówi o Zesłaniu Ducha Świętego. Nestor cytuje incipit chorałowej pieśni komunijnej przeznaczonej na mszę Pięćdziesiątnicy. Dalej poprzez wzmożenie ruchu, ożywienie rytmiczne, w głosach stwarza atmosferę opisaną w Dziejach Apostolskich: szum, uderzenie gwałtownego wiatru, napełnienie Duchem i mówienie językami. Lumen Vocale znakomicie zinterpretowali kompozycje, podkreślając zróżnicowanie faktury: bogactwo rytmiczne, polifonia, melodie o dużym ambitusie, kontrasty. Z kolei w Rorate caeli Nestor wykorzystał dłuższe solowe fragmenty, dzięki czemu utwór nabiera szczególnie kontemplacyjnego charakteru. Linie melodyczne pozostałych głosów prowadzone są polifonicznie. W ten sposób żaden z głosów nie jest szczególnie wyeksponowany. Dzięki doskonałej technice Lumen Vocale równowaga pomiędzy głosami ukazała aktywność każdego z nich, co przyczyniło się do szczególnie pięknego poprowadzenia kantyleny.

Wśród utworów zebranych na płycie tylko dwie kompozycje wyróżniają się z całego zbioru swą niesakralną tematyką i charakterem. Są to With A Lily In Your Hand z tryptyku Three Flower Songs (do tekstu Federica Garcíi Lorki) oraz This Marriage – utwory Erica Whitacre’a. Pierwszy z nich wykorzystuje zróżnicowaną fakturę wokalną – efekty szybkiego efektownego ostinato, dysonansowe współbrzmienia, szeroko rozpięte linie melodyczne sopranu, unisonowe linie melodyczne. Interpretacja utworu mieści się wprawdzie w konwencji płyty, ale w kontekście treści tekstu nieco brakuje tu zarówno dynamizmu, jak i lekkości. Kolejna kompozycja Whitacre’a This Marriage powstała z okazji siódmej rocznicy ślubu i została dedykowana żonie. Autor posłużył się tekstem średniowiecznego poety Jalal al-Din Rumiego. Jest to rodzaj życzeń i błogosławieństw dla małżeństwa. Stąd też muzyka – pełna spokoju, wyciszenia, liryzmu. Interpretacja zespołu jest tu zgodna z zamysłem kompozytora – łagodnie brzmiące akordy przesuwające się w przestrzeni dźwiękowej o swobodnie falującej dynamice. Wykonanie Lumen Vocale wpisuje się więc znakomicie w niepoliczalną przestrzeń sacrum.

W podobnej, lirycznej, medytacyjnej konwencji utrzymany jest utwór Benjamina Brittena A Hymn to the Virgin, przeznaczony na dwa chóry, z których jeden wykonuje tekst angielski, drugi w tym samym stylu dopowiada frazy łacińskie. Tekst odnosi się do Niepokalanej Dziewicy, która poczęła i porodziła Zbawiciela. Treść przedostatniego utworu łączy się zatem z ostatnią kompozycją Michaela Engelhardta, będąca pieśnią przeznaczoną na Boże Narodzenie (kolęda z XVI wieku) – Gaudete! Błyskotliwy utwór o swobodnym, quasi-improwizacyjnym rytmie łączy w sobie różnorodną stylistykę: fragmenty ostinatowe, nieregularną akcentację, quasi-organalne współbrzmienia, jednogłosowe linie melodyczne, dialogi antyfonalne pomiędzy głosami, dysonansową atonalną harmonikę. Interesująco wykonane postmodernistyczne opracowanie XVI-wiecznej kolędy z pewnością znakomicie nadaje się jako kompozycja zamykająca płytę poświęconą niemal w całości muzyce sakralnej.

prof. dr hab. Mariusz Kończal

Wykonawcy:
Marianna Majchrzak – sopran / kierownik artystyczny
Julita Mańczak – sopran
Jędrzej Suchan – kontratenor
Jarosław Szemet – tenor
Marek Lewandowski – baryton
Wojciech Rasiak – bas
gościnnie: Paulina Bierwagen, Joanna Klonowska, Adam Kutny, Andrzej Lewicki,
Witold Lewicki, Radosław Wence